Stelling 1: Het opschalen van gemeentes is noodzakelijk om deze overheden goed te laten functioneren.

Gerard Schouw: gemeenten in de Krimpenerwaard zijn te klein om taken aan te kunnen. De vluchtroute naar gemeenschappelijke regelingen is een drogreden. Gemeenten zijn gemiddeld bij 20 gemeenschappelijke regelingen betrokken. Geen enkel gemeenteraadslid kan dit goed volgen. Dus is samenvoegen noodzakelijk.

John Bijl struikelt over “noodzakelijk”. Opschalingen gaan ten koste van de demokratische legitimatie. Vaak werden gemeenten van verschillend type samengevoegd (bijv. Deventer en Bathmen), wat door bewoners van de kleinste gemeente niet begrepen werd. Het lijkt op een door-gestoken kaart: gedwongen fusies leiden niet vanzelf tot meer bestuurskracht:

Zaal:

Wageningen: New York heeft één burgemeester. Tot welke gemeentegrootte moet men kriteria aanleggen? Waar ligt de grenswaarde tussen produktiviteit en burokratie?

Bloemendaal: tegen de stelling. Opschaling is alleen een middel. Met kan beter praten over doelen. De stelling is niet te combineren met de opstelling van D66: vertrouwen in de eigen kracht van mensen.

? is het eens met de stelling. Hoort de woorden “voelen” en “snappen”. Heeft te maken met communicatie. De verantwoordelijkheid voor de opschaling en de communicatie hierover ligt bij de rijksoverheid.

Ommen: deels met beide sprekers eens. Deelt het standpunt van Schouw dat gemeenschappelijke regelingen erop neerkomen dat veel de raadsleden ontgaat. Met het uitvoeren van de kabinets-plannen heeft de raad straks over 80% van het budget niets meer te zeggen. Maar ondoordachte samenvoegingen kunnen ook vervreemdend werken. Dus zowel samenwerking als samenvoeging.

Gelderland:  GS is veel tijd kwijt met bestuurlijke bijstand aan kleine gemeenten.

Cromstrijen: gemeente werk samen met 17 gemeenten.

John Bolte snijdt het dilemma van de schaalgrootte en de spankracht van de gemeenteraad aan. Tot welk niveau heeft de gemeenteraad nog invloed op de ontwikkelingen?

John Bijl hekelt het argument van ambtelijke procedures als argument om de demokratie onder druk te zetten.

?  Met gemeenschappelijke regelingen is wel heel wat mogelijk. Gemeenten moeten tot transparante  gemeenschappelijke regelingen worden gestimuleerd.

Leiderdorp: tegen de stelling. Opschaling tot 100.000 inwoners leidt niet tot minder gemeenschappe-lijke regelingen.

Woerden: tegen de stelling. Waarom opschaling? Bewoners gaan zich zelf organiseren. Dat komt de demokratie vaak niet ten goede.

Rijswijk: ligt ingeklemd in stedelijke regio. Wil voorstellen voor regionaal bestuur terug.

Gerard Schouw: we moeten niet denken in blauwdrukken. Provincies zijn verantwoordelijk voor de bestuurskracht. Dat proces loopt heel goed. Slag- en bestuurkracht van gemeenten hangen samen met omvang, zonder getalsnorm. Burgers zijn achteraf vaak best tevreden. Poeldijk was ooit zelf-standig, werd toen samengevoegd met Monster en ging later op in Westland (100.000 inwoners). Daar is niemand tegen.

Stelling 2: In grote stedelijke agglomeraties zijn samenwerkingsverbanden voor verkeer, vervoer, veiligheid en economische ontwikkeling niet te vermijden

Gerard Schouw is hier absoluut tegen. Het leidt tot een provincie in de provincie. Het heeft twee grote nadelen: de bestuurlijke drukte neemt toe en de coterietjes van wethouders nemen toe.

John Bijl trekt in twijfel of de stellingname van Schouw houdbaar is. Demokratische legitimatie van samenwerkingsverbanden is best goed te organiseren.

Zeeland: graag aandacht voor landsgrensoverschrijdende samenwerking. De rijksoverheid heeft hier geen aandacht voor.

Drenthe: ondanks gemeentelijke herindeling is samenwerking niet vies. Het dwingt zelfs tot fouten opsporen en repareren. Waarom niet praten over opheffing van provincies?

Amsterdam: (spreker 1) samenwerking is steeds meer nodig. Vindt wel dat de demokratische ver-antwoording door een provincie moet worden behartigd.

Amsterdam: (spreker 2) betoogt dat de samenwerking tussen de 16 gemeenten goed verloopt.

Utrecht: oud-raadslid hekelt ondemokratische praktijk waarbij voor de gemeenten belangrijke besluiten goeddeels aan de raden voorbij gaan.

Gerard Schouw: samenwerking moet, maar met mate. Maakt zich zorgen over het wetsvoorstel “WGR voor beleidsarme taken”.  Die zijn er niet. Het huis van Thorbecke bestaat uit gemeenten, provincies, het rijk en tegenwoordig ook uit Europa. Veranderingen van het binnenlands bestuur moeten vooral binnen de institutionele kaders plaatsvinden.

Stelling 3: Wijk-, deel-, en dorpsraden mogen niet in de plaats komen van de gemeenteraad.

John Bijl onderschrijft dit, maar wijst wel op een praktijk na herindeling. In een van de voormalige gemeenten werd een buurthuis ingericht met kerkelijke middelen. Op zich niks tegen, maar het “ons kent ons”-gehalte was hoog. Het proces onttrekt zich aan de nieuwe gemeenteraad.

Gerard Schouw is het geheel met de stelling eens. De decentralisatie in Rotterdam is veel te ver doorgeschoten. Het werd een bron van corruptie en verkeerd bestuur.

Waterland: hier is demokratie in 9 kernen toegepast. Bewonersverenigingen moeten voldoen aan de demokratische toets voor het toekenen van € 25.000 per jaar.

Hans Engels verwijst naar de Grondwet, waarin staat dat de Raad het hoofd van de gemeente is. Hiermee hangt de kern van de demokratie samen. Als de raad dit niet waar kan maken is er iets grondig mis. Demokratie wil zeggen dat burgers medezeggenschap hebben.

John Bijl probeert te verduidelijken dat het aan de gemeenteraden is om de kaderstellende taak op te pakken.

?  Vraagt zich af waar Gerard Schouw voor staat bij opschaling.

Hilversum: in het Gooi wordt diskussie gevoerd over de schaal van de opschaling of samenwerking en wat dit betekent de burger. Of om het zo te zeggen: hoe opschaling zich verdraagt met de beleving van “lokaal”?

John Bolte: mag een buurtcomité bevoegd worden voor onderhoud van een plantenbak? Een gemeente met veel kernen kan voor praktische zaken buurt- of dorpscomités laten funktioneren zonder dat de gemeenteraad zich in details verliest.

Gerard Schouw wijst op de behandeling in de 2^e Kamer van referendawetten. Alexander Pechtold zal vandaag praten over “samenwerking”. Daarin klinkt de waarschuwing door tegen weglekken van de demokratische